Oszustwo

Przestępstwo oszustwa polega na doprowadzeniu innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, a to w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. W przestrzeni internetowej najczęściej tego typu działanie określa się jako „nigeryjski przekręt”, a polega ono na przesłaniu do wybranego odbiorcy maila z informacją o możliwości zdobycia dużej kwoty pieniędzy (np. wskutek spadkobrania) po uprzednim opłaceniu stosunkowo niewielkich opłat manipulacyjnych.

Przestępstwo to jest stypizowane w art. 286 § 1 k.k. i obwarowane jest karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Oszustwo komputerowe (phishing)

Przestępstwo to polega na działaniu mającym na celu zdobycie wrażliwych (poufnych) danych, takich jak np. hasła do aplikacji, PIN, kod, dane osobowe itd., które mogą zostać następnie wykorzystane przez oszustów w celu osiągnięcia korzyści majątkowych. Najczęstszą formą phishingu jest wysyłanie maili, w których oszuści komputerowi podszywają się pod osoby lub instytucje, które darzymy zaufaniem, prosząc nas o podanie konkretnych danych, albo też kierując nas za pośrednictwem linków na stronę łudząco przypominającą np. stronę naszego banku, gdzie proszą o zalogowanie się.

Przestępstwo to zostało stypizowane w art. 287 k.k. Jego popełnienie wiąże się z zagrożeniem karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.

Bezprawne uzyskanie danych

Przestępstwo to określone w art. 267§ 1 k.k. polega na bezprawnym uzyskaniu chronionych danych czy informacji poprzez dostęp bez wiedzy użytkownika do jego urządzenia. Najczęściej dokonuje się poprzez zainstalowanie na urządzeniu odpowiedniego tzw. złośliwego oprogramowania (malware) albo wskutek przełamania zabezpieczeń danego systemu lub też wskutek braku przezorności samego użytkownika, co często dzieje się w trakcie np. pobierania z niewiarygodnych źródeł plików, filmów, gier itp. Przestępstwo to jest zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Innym rodzajem bezprawnego uzyskania danych jest nielegalne pozyskanie danych zapisanych na karcie płatniczej (art. 267 § 3 k.k.) i następnie stworzenie duplikatu karty i dokonaniu z niej wypłaty środków finansowych, tj. tzw. skimming (art. 310 k.k.). Kopiowanie danych najczęściej odbywa się poprzez zainstalowanie specjalnych urządzeń w bankomatach.

Przestępstwo to zagrożone jest karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo karze 25 lat pozbawienia wolności.

Hejt

Polega na wyrażaniu w cyberprzestrzenie obraźliwych komentarzy i opinii, przekraczających granice dopuszczalnej krytyki i wolności słowa.

Kodeks karny nie przewiduje jednego przestępstwa mieszczącego w sobie tego typu zachowanie. Stąd też w zależności od treści konkretnego zapisu, mogą znaleźć zastosowanie przede wszystkim następujące przepisy:

• art. 212 § 2 k.k dotyczący zniesławienia (przewidujący karę pozbawienie wolności do 1 roku), polegającego na pomówieniu innej osoby, grupy osób, instytucji, osoby prawnej lub jednostki
  organizacyjnej niemającej osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności;

• art. 216 § 2 k.k dotyczący znieważenia (przewidujący karę pozbawienie wolności do 1 roku), polegającego na skierowaniu wobec innej osoby słów powszechnie uznawanych w społeczeństwie za obelżywe, np. wulgaryzmów;

• art. 190 k.k. dotyczący groźby karalnej (przewidujący grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 2 lat), polegający na grożeniu innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona;

• art. 119 k.k. dotyczący groźby z powodu dyskryminacji na tle narodowościowym, etnicznym, rasowym, wyznaniowym albo ze względu na bezwyznaniowość (przewidujący karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat),

• art. 255 k.k. dotyczący publicznego nawoływania do popełnienia przestępstwa (przewidujący karę pozbawienie wolności do 3 lat),

• art. 256 k.k. dotyczący nawoływania do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość (przewidujący karę pozbawienia wolności do 2 lat),

• art. 257 k.k. dotyczący przestępstwa rasizmu (przewidujący karę pozbawienia wolności do 3 lat) polegający na publicznym znieważaniu grupy ludności albo poszczególnej osoby z powodu jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej albo z powodu jej bezwyznaniowości.

Cyberstalking

Przestępstwo to jest formą nękania za pośrednictwem Internetu. Polega na podszywaniu się pod ofiarę poprzez włamanie się na jej konta pocztowego i wbrew jej woli rozsyłanie spamu lub udostępnianie prywatne treści. Inną formą jest instalowanie programów szpiegujących, dzięki którym stalker ma stały wgląd w działanie ofiary w sieci. Przestępstwo to jest stypizowane w art. 190a k.k. i podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. W sytuacji natomiast, gdy następstwem czynu jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, podlega karze pozbawienia wolności od roku do 10 lat.

Wszelkie cyberprzestępstwa należy zgłosić w najbliższej jednostce Policji lub prokuraturze.

Możliwe jest również złożenie zawiadomienia za pomocą dedykowanego formularza na stronie https://www.gov.pl/web/gov/zglos-przestepstwo.

Dodatkowo incydent dotyczący cyberprzestrzeni należy zgłosić do zespołu ekspertów z CSIRT NASK – na stronie https://incydent.cert.pl.