Przestępstwa ścigane z urzędu

Przestępstwa ścigane z urzędu to takie, które Policja lub prokurator mają obowiązek zwalczać niezależnie od inicjatywy Twojej lub innych osób. Każdy organ zajmujący się zwalczaniem przestępczości, kiedy dowie się, że przestępstwo zostało popełnione, ma obowiązek je ścigać.

Są to głównie przestępstwa bardzo poważne, takie jak:

• zabójstwo, pobicie, korupcja, kazirodztwo, rozpijanie małoletniego, znęcanie się, kradzież z włamaniem, przywłaszczenie mienia.

Przestępstwa ścigane na wniosek

Ściganie na wniosek charakteryzuje się tym, że Policja lub prokurator nie będą ścigać sprawcy przestępstwa dopóki Ty, jako osoba pokrzywdzona, nie złożysz dodatkowo wniosku o ściganie. Po złożeniu takiego wniosku postępowanie toczy się tak samo jak przy przestępstwach ściganych z urzędu. Przed złożeniem przez Ciebie wniosku Policja lub prokurator mogą podejmować jedynie czynności konieczne dla zabezpieczenia dowodów (por. art. 12, art. 17 § 2 k.p.k.).

Do takich przestępstw zalicza się np.:

• groźbę karalną, stalking, kradzież, jeżeli pokrzywdzonym jest osoba najbliższa.

Przestępstwa z oskarżenia prywatnego

Takich przestępstw nie ściga ani Policja ani prokurator, tylko Ty sam. Jako pokrzywdzony samodzielnie wnosisz do sądu prywatny akt oskarżenia i pełnisz funkcję oskarżyciela. Przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego jest niewiele i niosą ze sobą niewielką szkodliwość. Niemniej jednak istnieje także możliwość wszczęcia postępowania o przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego lub przyłączenia się do już toczącego się postępowania o takie przestępstwo przez prokuratora, jeżeli uzna on, że wymaga tego interes społeczny. Musisz pamiętać jednak, że jest to decyzja uznaniowa prokuratora (por. art. 59, art. 60 k.p.k.).

Do przestępstw z oskarżenia prywatnego należą m.in.:

• znieważenie, zniesławienie, naruszenie nietykalności cielesnej.

Czym jest zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa?

Zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa to informacja, którą każdy z nas może przekazać Policji lub prokuratorowi, jeżeli wiemy o jakimś wydarzeniu lub sytuacji, która może być przestępstwem.

Jak złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa?

Jeżeli jako pokrzywdzony posiadasz informacje o popełnieniu przestępstwa na Twoją szkodę lub byłeś bezpośrednim świadkiem takiego przestępstwa, najlepiej udaj się do najbliższego komisariatu Policji lub jednostki prokuratury. Zawiadomienie możesz złożyć ustnie lub pisemnie. Ustne złożenie zawiadomienia polega na opowiedzeniu policjantowi/prokuratorowi o całym wydarzeniu. Po złożeniu ustnego zawiadomienia możesz zostać od razu przesłuchany w charakterze świadka. Zarówno zawiadomienie, jak i przesłuchanie zostaną zapisane w protokole, który wypełni policjant/prokurator. Na koniec protokół musi zostać podpisany przez Ciebie. Jeżeli pragniesz złożyć zawiadomienie pisemnie, pismo zawierające informacje, jakie chciałbyś przekazać organom ścigania, zostaw na komisariacie Policji lub w prokuraturze albo wyślij je drogą listowną (por. art. 304a k.p.k.).

Zawiadomić o przestępstwie należy niezwłocznie – tzn. najszybciej, jak tylko możesz!

Czym jest wniosek o ściganie?

Wniosek o ściganie to pewnego rodzaju prośba, skierowana najczęściej do Policji lub prokuratora, by zajęli się daną sprawą. To zupełnie coś innego niż zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Wniosek jest niezbędny, by Policja mogła podjąć odpowiednie działania zmierzające do ukarania sprawcy przestępstwa, które jest wprawdzie ścigane z urzędu, ale dla prowadzenia postępowania i ukarania sprawcy jest dodatkowo wymagany Twój wniosek jako pokrzywdzonego. Niektóre przestępstwa są dlatego ścigane na wniosek, żeby dać wybór osobie pokrzywdzonej, czy chce, aby sprawca takiego przestępstwa został pociągnięty do odpowiedzialności – często sprawcami są przecież członkowie najbliższej rodziny (por. art. 12 k.p.k.).

Kto może złożyć wniosek o ściganie?

Wniosek o ściganie możesz złożyć tylko Ty, jako osoba pokrzywdzona. Jeżeli jednak o przestępstwie zawiadomi inna niż Ty osoba, Policja lub prokurator mają obowiązek poinformować Cię o możliwości złożenia wniosku. Podobnie będzie, kiedy Policja lub inny organ z własnej inicjatywy ściga już przestępstwo i okaże się, że jest to przestępstwo ścigane na wniosek. W sytuacji, gdy pokrzywdzonym jest małoletni, którego jesteś przedstawicielem ustawowym, albo osoba ubezwłasnowolniona całkowicie lub częściowo, nad którą sprawujesz stałą pieczę, to prawa pokrzywdzonego wykonujesz Ty (por. art. 51 § 2 k.p.k.).

Kategorie przestępstw:

Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji

• Spowodowanie wypadku komunikacyjnego
• Prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego

Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu

• Nieumyślne spowodowanie śmierci
• Zabójstwo
• Bójka i pobicie

Przestępstwa seksualne

• Zgwałcenie
• Nadużycie zależności

Przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece

• Znęcanie się
• Porzucenie, uprowadzenie, zatrzymanie
• Uchylanie się od alimentów

Przestępstwa przeciwko mieniu

• Przywłaszczenie
• Kradzież
• Przestępstwa rozbójnicze
• Uszkodzenie mienia
• Oszustwo

Przestępstwa przeciwko wolności

• Handel ludźmi
• Groźba karalna
• Pozbawienie wolności
• Stalking